Czasowniki frazowe w akcji z podręcznikiem Password Reset

W tym poście dzielę się pomysłami jak skutecznie wprowadzać na zajęciach z licealistami czasowniki frazowe (phrasal verbs) na przykładzie nowego podręcznika Password Reset wydawnictwa Macmillan.

[downloadable materials available]

Problem

Stwierdzenie, że czasowniki frazowe nie cieszą się wśród uczniów popularnością nie należy chyba do kontrowersyjnych. Co więcej, duża grupa nas, nauczycieli, także za nimi nie przepada i “frejzalowe” ćwiczenia w podręczniku od razu przywodzą nam na myśl niezadowolone miny naszych uczniów (możliwe reakcje obejmują także jęki, wzdychanie, przewracanie oczami i zniecierpliwione “ znowu to?”)

Często trudno mi się dziwić takiemu podejściu. Czasowniki frazowe są dla osób uczących się angielskiego egzotyczne i trudne do zapamiętania z oczywistych powodów: czasem ciężko je przetłumaczyć, niektóre są do siebie łudząco podobne “na oko” ale mają kompletnie różne znaczenie, no i jest ich też po prostu bardzo dużo.

Niestety, podręczniki czasem pogarszają tylko sprawę. Uczniowie stają przed swoistą ścianą płaczu w postaci długich list czasowników frazowych dobranych pod względem wspólnego czasownika (dziesięć phrasal verbs with take) lub przyimka (dziesięć phrasal verbs with up) lub, co gorsza, czasowników uporządkowanych alfabetycznie, tworzących niekończące się kolumny, wręcz stworzone do smutnego wkuwania. Po niechętnym zrobieniu paru ćwiczeń opartych na zdaniach wyrwanych z kontekstu, uczniowie nadal nie wiedzą po co mają się tych czasowników uczyć ani przy jakiej okazji będą mogli mogli ich użyć. Co więcej, kolejne rozdziały książki rzadko powracają do raz “przerobionego” słownictwa i w zamian oferują kolejną porcję koszmaru.

Cztery złote zasady

Podręcznik Password Reset pióra Marty Rosińskiej i Lyndy Edwards podszedł do tej drażliwej kwestii inaczej. Plan wprowadzenia czasowników frazowych w podręczniku na poziomie A2+/B1 jest bardzo bliski czterem zasadom którymi sama staram się kierować w pracy nad tym obszarem języka:

1. Kontekst przede wszystkim

Wprowadzanie słownictwa w próżni, bez tematu lub kontekstu przewodniego mija się z celem, zwłaszcza w przypadku tak specyficznym jak phrasal verbs, które często trudno rozróżnić nie mówiąc już o zapamiętaniu ich znaczenia. Dopasowanie czasowników do konkretnych tematów i zagadnień ułatwi uczniom zapamiętywanie i nada wyraźniejszy cel nauce.

2. Personalizacja

Możliwość stosowania nowych słówek w mówieniu o sobie i o rzeczach dla nas ważnych pomaga szybciej je przyswoić. Dlatego też zadania sprzyjające spersonalizowaniu słownictwa są ważnym elementem wprowadzania nowego języka.

3. Mniej a z sensem

Ciągnące się w nieskończoność listy słówek to droga donikąd i przepis na nauczycielską i uczniowską porażkę. Dużo efektywniejsze będzie skupienie się na mniejszej liczbie słów, ale sensownie dobranych, także pod względem częstotliwości użycia.

4. Nie każ na siebie długo czekać

Dawanie naszym uczniom możliwości powtarzania nowo nabytej wiedzy na przestrzeni kolejnych lekcji (tygodni i miesięcy) musi być stałym elementem planowanych przez nas lekcji. Bardzo pomocny jest tutaj podręcznik, którego autorzy wzięli tę zasadę pod uwagę planując treści przekazywane uczniom.

 

Password Reset w praktyce

Po pierwsze, Password Reset wprowadza czasowniki frazowe, które łączy wspólny kontekst w jakim mogą być użyte. Dzięki temu, uczniowie po raz pierwszy spotykają czasowniki frazowych przy okazji omawiania tematu kultury i rozrywki, a przykłady ich użycia są naturalne i bliskie życia (wyprzedane bilety, film w TV, dowiadywanie się nowych rzeczy z internetu).

Ćwiczenia towarzyszące temu tematowi najpierw pomagają uczniom zrozumieć znaczenie nowego słownictwa (łączenie czasowników z ich znaczeniem), a potem pozwalają eksperymentować z formą (uzupełnianie luk w zdaniach poprawnymi czasownikami w odpowiedniej formie). To niepozorne zadanie jest genialne w swej prostocie: zdania z lukami mają formę pytań. Dzięki temu, uczniowie mogą odpowiedzieć na nie pisemnie lub zadawać pytania kolegom z klasy, a następnie stworzyć własne pytania. Dzięki temu szybko przechodzą od teorii do praktyki i mają okazję na sprawne spersonalizowanie nowego języka przy okazji wyrażania własnych opinii czy opowiadania o swoich doświadczeniach.

Na uwagę zasługuje fakt, że w omawianym rozdziale autorki skupiły się na pięciu często używanych czasownikach które nie tylko z łatwością można wprowadzić do swoich wypowiedzi ustnych i pisemnych, ale także często spotkać w tekstach, filmach lub piosenkach. Wzbudzające niechęć “frejzale” zostały potraktowane jako użyteczne i praktyczne narzędzia do budowania wypowiedzi, a ich liczba nie przytłacza nawet najbardziej zniechęconych uczniów.

Wisienką na torcie jest fakt, że raz wprowadzone czasowniki nie giną w natłoku kolejnych ćwiczeń, ale powracają w dalszej części podręcznika, wplecione w treść innego rodzaju zadań. Dzięki temu uczniowie nie muszą długo czekać by odświeżyć swoją pamięć i zmierzyć się z nowego rodzaju wyzwaniem językowym.

Nie można tutaj zapomnieć o spisie 44 czasowników frazowych zawartym na końcu książki. Każdy czasownik został przetłumaczony i użyty w zdaniu. Dzięki tej pomocy, uczniowie natrafiający na nowe słowa (które pojawiają się przy okazji robienia różnych ćwiczeń i są wykorzystywane w różnych tekstach w książce) mogą je szybko sprawdzić. Wykaz ten daje także nam, nauczycielom, przydatną wskazówkę na temat doboru czasowników frazowych o które chcemy wzbogacić słownictwo naszych uczniów.

Jeśli jesteście ciekawi jak seria Password Reset wygląda w środku, Wydawnictwo Macmillan udostępnia materiały na swojej stronie tutaj. Znajdziecie tam przykładowe rozdziały książki i zeszytu ćwiczeń dla ucznia oraz zeszytu ćwiczeń dla nauczyciela.

Grafika poniżej przedstawia dwa wspomniane wyżej zadania z podręcznika.

Garść pomysłów: jak utrwalać czasowniki frazowe na zajęciach?

#1 Parafraza

Czasowniki frazowe, podobnie jak idiomy idealnie nadają się do zadań opartych na parafrazie.

Uczniowie pracują w grupach lub parach i na kartce piszą zdanie zawierający dowolny czasownik frazowy. Potem przekazują kartkę kolejnej osobie/parze, która ma za zadanie napisanie zdania o tym samym znaczeniu, ale bez użycia czasownika frazowego. Po napisaniu zdania, osoba zagina kartkę tak by tylko nowe zdanie było widoczne. Następnie przekazuje kartkę dalej i zadaniem kolejne osoby/pary jest napisanie zdania o tym samym znaczeniu zawierającego odpowiedni czasownik frazowy. Gra trwa dopóki nie skończy się miejsce na kartce / kartka nie powróci do autorów.

#2 Dialog / wywiad 

Wplatanie czasowników frazowych w wypowiedzi ustne to dla uczniów często niemały problem. Żeby im to ułatwić możemy narzucić uczniom kontekst rozmowy (temat) i role jakie mają odegrać (nauczyciel/uczeń, mama/dziecko, mąż/żona, szef/pracownik etc) a także przygotować zbiór® czasowników, które powinny być wykorzystane w rozmowie.

Do przygotowania zadania możemy zaangażować uczniów, którzy sami mogą stworzyć listę ról/sytuacji, skompletować listę czasowników i napisać je na małych karteczkach, które następnie będa wykorzystywane w rozmowie. Dialog może zostać najpierw zapisany na kartce, a potem odegrany.

Wywiad to ćwiczenie opierające się na tych samych zasadach co dialog, z ta różnicą, że jedna osoba w parze przeprowadza wywiad z drugą. Ponownie bardzo przyda nam się lista sytuacji, w których dany wywiad może być przeprowadzany (np. dopasowanych tematycznie do treści rozdziału w podręczniku).

#4 Scattegories

Scattegories to jedna  moich ulubionych gier językowych. Uczniowie muszą wpisać 3 przykłady przedmiotów/ludzi/miejsc/ sytuacji, które pasują do danej kategorii. W celu przećwiczenia znajomości czasowników frazowych będziemy tworzyć  kategorie takie jak: 3 jobs children want to do when they grow up.

Przykładowe odpowiedzi: a police officer, a fire fighter, a pilot, a football player, a writer, an actress

W jednej rundzie możemy uwzględnić 4 kategorie i dać uczniom 60 sekund na wypełnienie każdej z nich. Przy podliczaniu punktów stosujemy zasady podobne do tych obowiązujących w grze Państwa/Miasta: za każdą odpowiedź, która powtórzyła się u innego gracza otrzymuje się 5 punktów, za oryginalną odpowiedź 10 punktów, a za odpowiedź w kategorii, w której inni nie mieli nic do powiedzenia aż 15 punktów.

Do gry potrzeba jedynie papieru i czegoś do pisania, do wymyślania kategorii można zaangażować uczniów, a ćwiczenie to sprawdza się zarówno jako rozgrzewka jak i pozycja zamykająca zajęcia. 6 arkuszy.

Poniżej możecie pobrać 6 arkuszy do gry w czasownikowe Scattegories (w sumie aż 24 kategorie czyli 24 czasowniki frazowe zaczerpnięte z książki Password Reset)

SCATTEGORIES

 

Chcesz poznać moje pomysły na temat uczenia słowotwórstwa i pobrać zadanie dla uczniów? Klikjnij tutaj.